The Artist's Way

Negatieve clichés in The Artist’s Way?

4 januari 2021 Door Katja Pronk Reageer

In 2020 verscheen de herziene uitgave van The Artist’s Way van Julia Cameron. Het was gelijk een jubileumuitgave ter gelegenheid van vijfentwintig jaar The Artist’s Way. De Nederlandse editie had tevens een andere vertaler en een andere uitgever. Kortom, veel veranderingen.

Nieuwsgierig begon ik te lezen. Ik zag een voorwoord van een goede vriendin van Julia Cameron, een inleiding van Cameron zelf naar aanleiding van de jubileumuitgave en ik zag een uitgebreide toevoeging aan het eind van het boek met ‘Vragen & Antwoorden’ en een ‘Handleiding voor creatieve clusters’.

Ik begon te lezen in Week 1 en er gebeurde iets geks. Ik was verbaasd en raakte zelfs enigszins geïrriteerd. Al die keren dat ik het boek las, doorbladerde of ter hand had genomen ter voorbereiding op een training, was het me kennelijk niet opgevallen, maar nu ineens wel?

Wat was er aan de hand?

Julia Cameron benadrukt in week 1 (“Veiligheid”) dat de voornaamste behoefte als creatieve wezens steun is. En dat die helaas soms ver te zoeken is. De eerste paragraaf beschrijft ze dat ouders zelden artistieke neigingen van hun kinderen aanmoedigen, maar met waarschuwende adviezen komen. Dat ouders zelden reageren met: “Probeer het maar gewoon en kijk wat er gebeurt.” In de tweede paragraaf haalt ze een aantal clichés aan die bestaan over kunstenaars (“overspelig”, “celibatair”, “homo” of juist “heteroseksueel bolwerk”, “armlastig”, enz.).

Ik moest even met mijn ogen knipperen en opnieuw lezen. En mezelf afvragen: geldt dit anno 2020 nog steeds? Uit mijn eigen omgeving heb ik heel andere ervaringen.

Ik las opnieuw en ging verder in het hoofdstuk. Las de opdrachten en de creatieve affirmaties. En las week 2 (“Identiteit”) erachteraan.

Mijn irritatie begon langzaam weg te ebben. Want ik begreep wat Cameron doet. In week 1 wil ze heel duidelijk maken dat je moet beginnen met jezelf confronteren met al die negatieve overtuigingen, ook al zijn ze voor jou niet van toepassing, denk je. Toch moet je ze in de ogen kijken en diep bij jezelf zoeken wat jouw negatieve overtuigingen zijn. Een soul-search, zogezegd. En dat is nuttig en noodzakelijk voordat je verder kunt. Voordat je kunt starten met het herstellen van een gevoel van identiteit, week 2.

Omdat ik zelf al zo lang bezig ben met The Artist’s Way en ik heel veel mensen ken die hersteld zijn, blokkades opgeruimd hebben, artiest zijn of creatief zijn, struikelde ik over al die negatieve clichés. Maar als je zelf nog midden in het proces zit, of sterker nog, er nog aan moet beginnen zoals de meesten die het boek ter hand nemen of aan de training beginnen, zijn al die voorbeelden die Cameron geeft in week zo ontzettend herkenbaar, nuttig en in het gunstigste geval kwaad makend. Om vervolgens over te gaan naar herstel.

Wat een geweldige methode is The Artist’s Way toch!

-> Proefles

-> Trainingen

-> Alle artikelen en blogs

Mag het een onsje meer zijn?

8 mei 2020 Door Katja Pronk Reageer

In één week kwam ik alsmaar artikelen, essays, TED Talks en nieuwsberichten tegen die iets met elkaar te maken hebben. Nee, die iets met mij te maken hebben. Of, met de dingen waar ik nu aan denk en over nadenk.

Ik zal voorbeelden geven.

Naar aanleiding van een interview met de filosoof Lammert Kamphuis in NRC kocht ik zijn boek Filosofie voor een weergaloos leven. Toen ik er in begon te lezen greep ik al direct in het eerste hoofdstuk naar een notitieboekje om een paar dingen te noteren. Zoals: “Mensen die onomkeerbare keuzes maken, presteren beter en zijn gelukkiger dan mensen die hun opties openhouden.” En: “Door de aandacht die het getril en gepiep en apps op onze smartphone vragen, verleren we de essentiële vaardigheid van het nietsdoen, de kunst van het vervelen.”

Beide thema’s, keuzes maken en vervelen, zijn thema’s die in The Artist’s Way een belangrijke rol spelen. En The Artist’s Way is natuurlijk het boek van Julia Cameron waar ik heel veel mee werk.

Ander voorbeeld. Sjoerd Commandeur van VillaForum stuurde me een linkje naar een artikel op nu.nl over de kracht van wandelen. Neuropsycholoog Erik Scherder stelt dat wandelen de mens creatiever maakt: “Met wandelen laat je die druk (KP: op ons cognitieve brein) letterlijk van je af vallen. Daardoor gaan we weer mijmeren en creatief zijn.”

Zelf ervaar ik dat al een tijdje aan den lijve. Een half uur wandelen is al heel effectief, maar een lange wandeling werkt nog beter. Een wandeling met een goede vriend(in) leidt vaak tot heel verfrissende gesprekken en gedachten. Neurologisch is er ook een verklaring voor: je stimuleert met wandelen de prefrontale cortex de plek in je hersenen waar redenerend vermogen en zelfreflectie ontstaat. Probeer het maar eens: ga lekker wandelen, vooral als je ’s middags last hebt van een dip. En je hoeft niet te wachten op mooi weer. Wandelen kan altijd.

Als laatste voorbeeld een TED Talk door Simone Giertz, inventor met de titel: Why I made a Robot That Feeds me Popcorn. In een hilarische demonstratie van allerlei mislukte uitvindingen en overbodige dingen (useless things) laat ze zien hoe belangrijk het is om juist overbodige dingen uit te vinden, omdat je nooit weet wat het beste antwoord op iets is (‘you never know what the best answer is’). Voor Giertz is uitvinden een uitdrukking van plezier en nederigheid. Zonder last te hebben van de drang om te ‘performen’ (iets dat ze overigens heel aanstekelijk doet in haar TED Talk). Zij stelt: het enthousiasme om overbodige dingen uit te vinden en dat te delen is de essentie van het uitvinden, want je weet nooit wat het beste antwoord is.

Voor mij zijn dit allemaal thema’s die met elkaar te maken hebben, omdat het gaat over het volgen van jouw eigen drijfveren, jouw creativiteit en het delen ervan met de buitenwereld. Vandaar de titel boven dit stukje: mag het een onsje meer zijn. Zoveel synchroniciteit in een paar dagen! Heerlijk.

-> Proefles

-> Trainingen

-> Alle artikelen en blogs

De fik er in!

13 maart 2020 Door Katja Pronk Reageer

Onlangs merkte ik dat ik (weer) veel aan het piekeren was. Of, anders gezegd, dat er veel ronddraaiende gedachten in mijn hoofd zaten. Ik voelde dat het weer tijd werd om de goede gewoonte van het schrijven van ochtendpagina’s weer op te pakken. Maar, ik stelde het nog even uit. Na een bezoek aan een vriendin, waarmee ik de passie voor schrijven deel, nam ik het besluit om weer te gaan schrijven. Verhalen, een ego-document, een boek. Maakt me niet uit, ik ging een dag blokkeren om te gaan schrijven.

Toen ik naar mijn Yogales ging, kwam er een nieuwe deelnemer binnen. We keken elkaar aan en wisten ‘we kennen elkaar’. Maar de les begon en het duurde tot na de les voordat we het konden checken. Het was Marjanne, die bij mij vier jaar eerder The Artist’s Way training had gevolgd in Zwolle. Wat een leuk weerzien. Ze vertelde dat ze nog vrijwel elke dag Morning Pages schrijft. En dat het haar geweldig helpt. Ik was blij verrast en het raakte mijn snaar om ook weer te gaan schrijven. De week erna deden we een yogaoefening die zou kunnen helpen om woorden ruimte te geven. Woorden die nog niet gezegd zijn of die je nog niet durfde te zeggen.

Tja, nu kon ik niet meer tegen deze synchroniciteit op. Zoveel signalen kon ik niet meer negeren. Dus pakte ik thuis een Moleskine schrift en begon de volgende ochtend te schrijven. Maar iets blokkeerde me nog. De tien schriften die ik in de afgelopen jaren heb volgeschreven met mijn ochtend-gedachten staarden me vanuit mijn boekenkast op de slaapkamer aan. Die moesten weg. Ik wilde met een frisse blik beginnen. Geen ballast van eerdere schrijfsels in mijn blikveld. Weg ermee, teruglezen deed ik ze toch niet.

Maar dan ook rigoureus ‘weg ermee’. In de vuurschaal heb ik de tien schriften in vlammen laten opgaan. Een half uur heb ik er naast gezeten totdat alles as was geworden. Een vreemd en bevrijdend gevoel.

Ik schrijf nu alweer een paar ochtenden in een nieuw schrift en ik merk al resultaat. Opruiming in mijn hoofd. Ruimte voor woorden die gezegd mogen worden.

-> Proefles

-> Trainingen

-> Alle artikelen en blogs

“Wat doe je dan de hele dag?”

17 januari 2020 Door Katja Pronk 1 Reactie

Onlangs ontdekte ik iets dat me ineens een flinke stap vooruit zette in mijn leven. Dat soort momenten vind ik heel bijzonder en koester ik. Graag deel ik dit met je.

Voor mijn yogadocenten opleiding (ik ben in mijn laatste jaar van de vierjarige opleiding), moet ik een aantal opdrachten doen. Het maken van zeven lessenseries met verschillende doelen is zo’n opdracht. Drie series heb ik al af en zijn goedgekeurd. Met de andere vier ben ik nog aan het worstelen. Telkens als ik er aan denk ontstaat er weerstand, die soms ook als stress voelt. Ik vind dat ik achter mijn bureau moet gaan zitten en er aan moet gaan werken. En dat vind ik op dagen dat ik geen andere zaken gepland heb. En toch komt het er dan niet van. Een serie in elkaar zetten kost tijd, ik ben zo een paar uur bezig. Een verloren uurtje tussendoor werkt niet. Bovendien moet ik me echt concentreren, me niet laten afleiden en alle materiaal dat ik heb om me heen kunnen leggen. En dan gaan puzzelen, uitproberen, schuiven, opnieuw zoeken, enzovoorts. Best een leuke klus als ik het zo opschrijf. Maar het is me niet altijd even makkelijk afgegaan, dus vandaar de weerstand. En het uitstelgedrag.

Ik kom er zo op terug, want de ontdekking die ik deed, had een heel positief gevolg voor die weerstand.

Ik zal het uitleggen.

Ik was op een afscheidsfeestje van een voormalige teamleider van de organisatie waar ik vijf jaar geleden vertrok om voor mezelf te beginnen. De teamleider ging met vervroegd pensioen. Haar team en een groepje oud-medewerkers waren uitgenodigd op wat een bijzonder warme, vrolijke en gezellige bijeenkomst werd. Ik stond kort te praten met een adjunct-hoofd die me een bekende vraag stelde, nadat ik hem had verteld dat ik het communicatie-vak vaarwel had gezegd en me volledig had toegelegd op yoga, The Artist’s Way via de Pronk Academie en de kleinkinderen.

Hij vroeg: “Wat doe je dan de hele dag?”

Die vraag zette me later aan het denken. Zelf heb ik lang met deze vraag in mijn hoofd gezeten op dagen dat ik niet iets specifieks of werk-achtig had gepland. Wat heb ik gedaan vandaag. Heb ik iets gedaan vandaag? Nog niet zo lang geleden had ik met een vrouw (halverwege de 60) die net gestopt was met werken, uitgebreid over deze vraag van gedachten gewisseld. En elkaar een hart onder riem gestoken dat we best een keer op de bank mochten zitten met een boek. Zonder ons schuldig te voelen. Maar ondertussen knaagde het schuldgevoel toch.

En toen, na die vraag op dat feestje, toen ik er verder over nadacht, kwam ik tot andere vragen: moet ik altijd iets doen? En wat is ‘doen’ dan? Hoe definieer je ‘doen’? ‘Doen’, in onze samenleving, moet tot iets leiden, tot een resultaat, iets concreets. Tot een bijdrage, waaraan dan ook. Het moet zichtbaar zijn, tastbaar en je moet erover kunnen vertellen. Voor mij kwam er ineens ruimte toen ik er nog iets aan toevoegde: ‘doen’ in die betekenis is voor mij geen voorwaarde om een fijne dag te hebben. Geen voorwaarde om me niet schuldig te voelen. Eerder het omgekeerde: niet meer precies weten wat ik ‘s morgens heb gedaan, maar wel voelen dat ik ’s middags met veel energie en een opgeruimd hoofd aan de opdracht van mijn opleiding kon beginnen.

En dat was een echte ontdekking. Toen ik voelde dat het goed was om na het ontbijt rustig de krant te lezen met een kop koffie – en daar echt de tijd voor nam – om pas daarna naar mijn kamer te gaan voor het werken aan de opdracht, koppelde ik twee dingen aan elkaar. ‘Doen’ kan ook zijn: de krant lezen op mijn gemak. Want dat leidt tot minder weerstand in mijn hoofd om aan de opdracht te beginnen. Toch een concreet resultaat!

En om het compleet te maken, gebruikte ik de pommodore-methode door de wasmachine aan te zetten op een programma van een uur, zodat ik een verplichte pauze na een uur moest inlassen. Wat een genot om dit soort dingen te ontdekken. Met dank aan een kort gesprekje op een afscheidsfeestje.

Katja Pronk

-> Proefles

-> Trainingen

-> Alle artikelen en blogs

Kom van de bank

14 juni 2019 Door Katja Pronk Reageer

Synchroniciteit. Als je die gelijktijdigheid ervaart, iets wat tè toevallig is, dan weet je het zeker. Dat gaat in een flits: er is geen twijfel dat het synchroniciteit is, voor jou is het volkomen duidelijk. Wat is het precies en hoe kan je naar te toe halen? Jung, Deepak Chopra, McTaggert en Dechering hebben er ieder een eigen kijk op. Leerzaam!

Maar vooral: kom van de bank anders gebeurt er niets.

Synchroniciteit is een belangrijk begrip in het boek van Julia Cameron The Artist’s Way en dus ook in mijn training op basis van dit boek.

Het begrip is een van de eerste dingen die ik uitleg en toelicht bij de start van de training. Ik was daarom ook erg blij toen ik in de yogastudio waar ik twee keer per week yogales geef, het tijdschrift The Optimist van mei/juni 2019 zag liggen met als omslagthema: Ervaar synchroniciteit. Maar liefst zes artikelen gaan over het zo boeiende onderwerp.

Dat de psychiater en psycholoog Carl Gustav Jung het begrip als eerste (in 1930) formuleerde, wist ik wel. Hij beschreef het als gelijktijdigheid, parallelle gebeurtenissen. Hij heeft er nog heel veel meer over geschreven en gepubliceerd, maar dat voert voor hier te ver om aan te halen. De artikelen in The Optimist verwijzen bijna allemaal op hun eigen manier naar Jung. Een paar opmerkelijke, herkenbare en inspirerende zaken haal ik er graag voor jullie uit.

Een synchronistische gebeurtenis heeft twee componenten: een objectieve en een subjectieve. Het eerste gaat over een makkelijk te beschrijven gebeurtenis (tijd, plaats) en bij het tweede, subjectieve, vallen innerlijke en uiterlijke gebeurtenis samen. Je voelt een emotie, waardoor er een innerlijke zekerheid is dat die gebeurtenis betekenisvol is. Er is geen ruimte voor nadenken, het is een flits. Dat is synchroniciteit, volgens Jung. Het is niet alledaags, niet voorspelbaar en alleen jij kunt de ervaring als betekenisvol voelen. Je hebt er ook geen verklaring voor nodig. Voor jou is het volkomen duidelijk. (Bron: Synchroniciteit. Ontstaan en betekenis, door Karen Hamaker-Zondag. P.26-31, The Optimist.)

In een ander artikel (Het leven kent geen grenzen, door Yildiz Celie, p.40), worden wetenschapsjournalist Lynne McTaggert en spiritueel leider Deepak Chopra aangehaald. In dit artikel wordt de relatie gelegd met het begrip energie en levensenergie. Begrippen die ik zelf vaak gebruik in de training The Artist’s Way, omdat die vaak goed te voelen is op het moment dat je gebruik maakt van al je zintuigen om te ontdekken waar je creativiteit zit. McTaggert en Chopak stellen dat de mens het wonderlijke van toeval naar ons toe kunnen halen. Ik ben het daar erg mee eens en ervaar dat zelf ook. Het universum kun je zien als een energiebron waaruit we kunnen putten. In het Oosten is daar ook een naam voor: ch’i, of Prana of Ki in respectievelijk China, India en Japan.

Deepak Chopra zegt het zo: “Ik geloof dat iedere coïncidentie een boodschap is, een verlossende aanwijzing die onze aandacht vestigt op een facet van ons leven dat aandacht nodig heeft.” Zinvolle voorvallen dus.

Docent culturele antropologie Wim Dechering wordt keer op keer verrast door onwaarschijnlijke gebeurtenissen, zo blijkt uit het artikel dat Inge Kramp schreef (Hoe synchroniciteit werkt, p. 44-46).

Dechering beschrijft ervaringen van gebeurtenissen die “té toevallig” zijn en die intrigeren hem. Hij merkt dat, doordat hij bereid is om de wonderbaarlijkheid van wat hij ervaart te erkennen, hij steeds meer van dit soort ‘toevalligheden’ op zijn pad aantreft. En hij vraagt zich af of de mate waarin je openstaat voor synchroniciteit invloed heeft op je ervaring ervan? Hij stelt dat er gebeurtenissen kunnen zijn die toevallig lijken, toch een enorm effect op een leven kunnen hebben en vaak iets uitdrukken waardoor je je een gezegend mens voelt. Daarvoor moet je wel, zo zegt hij, van de bank afkomen, want als je niet zelf het gesprek aangaat of je openstelt voor contact of nieuwe ervaringen, gebeurt er niets. “Je moet zelf actief blijven en goed luisteren: dan komt het op je pad en ontdek je hoe klein de wereld is.” Dechering benadrukt ook dat je er vertrouwen in mag hebben en er een positieve kans zit in al dat toeval. Hij adviseert er bij stil te staan en de positieve draai en energie te gebruiken. Het levert niet alleen maar rozengeur en maneschijn op: je kunt ook kritiek krijgen op het juiste moment in je leven, waardoor je kunt gaan nadenken en eventueel je gedrag of je pad verleggen. Uiteindelijk is dat ook positief omdat het je de gelegenheid geeft kansen te benutten, vanuit optimisme en vertrouwen. “Je opent je hart, wordt gevoelig voor signalen en je praat erover. Dat geeft bijzondere reacties. Dan merk je dat het toeval nog meer op de je pad komt”, aldus Dechering in het artikel van Inge Kramp.

Eerlijk gezegd had ik de training The Artist’s Way niet beter kunnen samenvatten. Over synchroniciteit gesproken.

-> Trainingen

-> Proefles

-> Alle artikelen en blogs

The 2-Day Intensive met Julia Cameron

9 februari 2019 Door Katja Pronk 1 Reactie

Maanden geleden al, in juni 2018, had ik me aangemeld voor The 2-Day Intensive met Julia Cameron in Nijmegen. Georganiseerd door de De Nieuwe Creatieven. En 26 januari 2019 was het zo ver: een ontmoeting met de ‘aanstichter’ van veel van mijn ontwikkelingen en veranderingen in mijn leven in de afgelopen zes jaar. Toen ik in 2013 begon met de training The Artist’s Way bij Frederike Dekkers in Amsterdam, had ik geen idee wat er allemaal los zou komen bij me. En nu, terugkijkend, is dat best veel. Dus, een tweedaagse met de schrijver bedenker en succesvol verkondiger van The Artist’s Way, wilde ik natuurlijk heel graag meemaken.

Julia Cameron is 70 jaar en geeft al ruim 35 jaar les, zo vertelde ze. Ook geeft ze training online via haar website. Alles gebaseerd op haar boek The Artist’s Way dat ze in 1992 schreef. Bijna dertig jaar geleden dus. En het leeft. Haar methode, de reis van 12 weken die je maakt, werkt.

In de Sint Stevenskerk in Nijmegen waren ruim 100 vrouwen bij elkaar gekomen, en een enkele man (ik telde er twee). Ik sprak een vrouw uit Istanbul, Megün, die speciaal voor deze ontmoeting naar Nijmegen was gereisd. En een Oekraïense vrouw, Julia, die al geruime tijd in Keulen woont, en ook speciaal voor dit evenement naar Nederland was gereisd.

Julia Cameron stak aan het begin van de dag direct van wal door ruim een half uur over de beruchte Morning Pages te vertellen. Over de kracht er van en over het positieve effect. Maar voordat ze daarmee begon, waarschuwde ze ons voor twee creatures die ons deze dagen zouden bezoeken: de tiran, die jou gaat vertellen dat je het allemaal niet kunt en de rebel die jou gaat vertellen dat de docent niets voorstelt. Haar regel: zeg tegen de tiran: “dank je dat dit met me deelt”. En ga dan weer verder. Zeg tegen de rebel: “dank je dat je dit met me deelt” en ga dan weer verder. Een zeer waardevol advies en heel herkenbaar.

Natuurlijk ken ik de kracht van de Morning Pages uit eigen ervaring. En toch heb ik ze al heel lang niet meer gedaan en vind ik dat ik er weer eens aan moet beginnen. Julia noemde een paar dingen die Morning Pages voor je kunnen doen en dat vond ik wel weer stimulerend. Tijdens het schrijven veeg je je bewustzijn schoon en vind je je innerlijke gids. De eerste 45 minuten na het ontwaken is je ego nog niet actief, daarom is het goed om direct na het ontwaken te schrijven. Dan ben je het eerlijkst. Heb je veel ideeen, blijf dan schrijven. Het beste idee blijft over en daar committeer je je aan. Stel een vraag in je Morning Pages en je krijgt antwoord. Schijf met de hand, dan wordt het persoonlijker, komt er meer diepte en wordt het gevoeliger. Schrijf: dit vind ik leuk, dit vind ik niet leuk. Schrijf: dit zou ik moeten doen, dit zou ik niet moeten doen. Waarbij je het ‘dit’ natuurlijk invult. Ik ben vanmorgen direct weer begonnen met mijn Morning Pages. Vind ik het leuk? Nog niet, maar ik weet dat dat er ook bij hoort.

De rest van de dag besteedden we aan het maken en afmaken van lijstjes. Julia maakt in haar boek heel veel gebruik van lijstjes en ik heb ze vaak gedaan. Ook vaak herhaald. En als ik ze naast elkaar leg zijn er zeker overeenkomsten te zien, maar soms zie ik ook nieuwe en verrassende dingen. Bijvoorbeeld: schrijf vijf imaginaire levens op. Wat of wie zou je willen zijn? Of schrijf aan jezelf, als oudere wijze zelf, de antwoorden op vragen als: Wat moet ik weten? Wat moet ik doen? Wat moet ik proberen? Wat moet ik accepteren? Waar moet ik spijt van hebben? Wat moet ik vieren?

Over die laatste vraag zei ze iets wat ik direct opschreef: “As you count your blessings, they multiply.” Een leuke om te onthouden en toe te passen. Tel je zegeningen en tegelijkertijd vermenigvuldigen ze zich. Natuurlijk moesten we schrijven over onze persoonlijke U-turns. Een significant onderdeel van het herstelproces als je met The Artist’s Way bezig bent. Het moment dat iemand iets negatiefs tegen je zegt over jouw passie. Of je afwijst. Je verlaat je passie, stopt het ver weg en kijkt er niet meer naar om. Als het je lukt dat moment van de U-turn weer terug te halen en te verwerken, kun je je passie weer gaan leven!

Veel van de lijstjes die we moesten maken, deelden we in groepjes van drie. Als we dat gedeeld hadden, gaven we elkaar ‘popcorn’. Positieve feedback op een papiertje geschreven. Soms mochten we elkaar iets magisch toewensen, dan weer een extravagant cadeau of een exotische reis. De papiertjes heb ik allemaal mee naar huis genomen. Een magische popcorn, die ik van de vrouw uit Istanbul kreeg, vond ik heel mooi: “Have the feather to touch your rebel so softly and sending him away, and letting your beautiful soul free of worries and be here.”

Voor mij hielpen de lijstjes me om weer een aantal zaken terug te halen die weggezakt waren. Passies, interesses, plannen. In mijn Morning Pages hoop ik daar weer wat helderheid in te krijgen. Na de Morning Pages van vanmorgen heb ik 20 minuten op de hometrainer gestaan. Een van mijn imaginaire levens is topsporter. Je moet ergens beginnen.

Katja Pronk

tips en blogs in je mailbox?

uiteraard